เปลี่ยนความคิดใครไม่ได้ ให้เปลี่ยนความคิดตัวเอง

คราวที่แล้วพูดถึงคนที่คิดว่าตนเองเป็นแกะดำ เพราะมีความคิดฝังหัว (fixed mindset) ว่าคนเราควรคิดหรือทำอะไรให้เหมือนคนอื่น เมื่อเห็นคนรอบข้างคิดไม่เหมือนเรา หรือมีพฤติกรรมไม่ได้ดั่งใจเรา ตอนแรกอาจพยายามเปลี่ยนความคิดและการกระทำของผู้อื่น พอเริ่มรู้สึกตัวว่าเปลี่ยนใครๆ ไม่ได้ ก็เริ่มรู้สึกว่าตัวเองเป็นแกะดำ แล้วก็เริ่มซึมเศร้าถอดใจ ไม่อยากอยู่ในกลุ่มสังคมนั้นแล้ว
ความจริงความทุกข์ของคนเรา ก็คือความพยายามจะเปลี่ยนความคิดและการกระทำของผู้อื่น ดังนั้น หากเรามีความทุกข์ใจ เปลี่ยนใครๆ ไม่ได้ หันมาเปลี่ยนตัวเราดีกว่า
ตัวอย่างใกล้ตัวสุดๆ ก็คือ มีผู้คนรอบข้างที่เป็นเดือดเป็นร้อนแทนครูเคท ด้วยความรักและปรารถนาดี พยายามบอกให้ครูเคทลดน้ำหนักอยู่ตลอด เพราะอยากให้ครูเคทสวยดูดีเหมือนเมื่อตอนสาวๆ แต่ครูเคทก็ไม่ค่อยได้สนใจจะลด อาจอดข้าว ออกกำลังกายบ้าง ก็ลดได้เป็นพักๆ เดี๋ยวก็ขึ้นอีก เห็นเพื่อนลดไปได้ 15 กิโล ก็อยากสวยอย่างเขาบ้าง ลงทุนหาเทรนเนอร์ส่วนตัวมาช่วย ทั้งดุ ทั้งให้กำลังใจ แถมโทรตามทุกวันเพื่อสร้างวินัย จนตอนหลังพอเห็นเบอร์เทรนเนอร์โทรมาแทบอยากจะปิดโทรศัพท์หนี สรุปว่า 1 ปี มีเทรนเนอร์ด้วย ลดไปได้แค่ 2.5 กิโล
แต่ตอนนี้ด้วยน้ำหนักที่เกินกว่าหัวเข่าของตัวเองจะรองรับได้ เรียกว่างานนี้ไม่ต้องให้ใครมาบอก (คนเราก็อย่างนี้แหละค่ะ ต้องให้เห็นโลงจึงหลั่งน้ำตา) คราวนี้ลุกขึ้นมาปรับวิธีการดำเนินชีวิตอย่างสมดุลและพอเพียง ไม่ได้ลดอาหาร แต่ทานอย่างมีสติ ไม่ออกกำลังแบบบังคับตัวเองว่าต้องทำ แต่ทำไปเรื่อยๆ แบบชิวๆ นั่งสมาธิบ้างเพื่อฝึกให้มีสติรู้ตัวเร็วขึ้น ลดไปได้ 5 กิโลในหนึ่งปี มีความสุขค่ะ เพราะเราเป็นคนตัดสินใจที่จะเปลี่ยนแปลงเพื่อตัวเองด้วยตัวเอง ไม่ใช่เพราะคนอื่นมาบอกให้เปลี่ยน เคล็ดลับในการเปลี่ยนแปลงให้สำเร็จอีกอย่างหนึ่ง คือ ห้ามกดดันตัวเอง แต่ให้ทำไปเรื่อยๆ สบายๆ เผลอแพร๊บเดียวเปลี่ยนนิสัยใหม่ได้แบบยังไม่รู้ตัวเลย
...

 

พ่อแม่ผู้ปกครองที่อยากให้ลูกหลานเปลี่ยนแปลงให้ได้ดั่งใจ หรือเจ้านายพยายามปรับเปลี่ยนวิธีคิดและทำงานของลูกน้อง บอกได้เลยว่าเหนื่อยเปล่า บังคับไปอาจเปลี่ยนได้ แต่ใจเขาไม่มีวันมีความสุข วิธีที่จะช่วยให้ใครเปลี่ยนแปลงในทางที่ดี อย่างแรกเลย คือการเปิดโอกาสให้เขาได้ตระหนักถึงปัญหาและเรียนรู้วิธีการแก้ไขปัญหาในแบบของเขาด้วยตัวเขาเอง (วิธีแก้ปัญหาที่ได้ผลดีสำหรับเรา ไม่จำเป็นจะต้องได้ผลดีสำหรับเขาด้วย) หรือการทำตัวเป็นตัวอย่าง (ไม่ใช่ทำให้ดู เพราะการทำให้ดูเป็นตัวอย่างก็คือ การบังคับเขาให้ทำตามเรากลายๆ นั่นแหละ) การทำตัวเป็นตัวอย่างต้องเป็นธรรมชาติของเราไม่ใช่เสแสร้ง คนอื่นเขาจะสังเกตเห็นเอง และหากว่าการกระทำของเรามัน make sense ในความรู้สึกของเขา เขาก็จะทำตามเอง หากไม่ make sense เขาก็ไม่ทำตาม อย่าบังคับ!
ตัวเราเอง เวลาเราแก้ไขปัญหาอะไรได้ด้วยตัวเอง เราก็จะภาคภูมิใจและอยากบอกคนอื่นๆ ต่อ ดังนั้นคิดถึงคนอื่นบ้าง เราก็ควรเปิดโอกาสให้เขาได้ค้นพบวิธีการแก้ปัญหาด้วยตัวของเขาเองบ้าง เขาจะได้ภูมิใจเหมือนเราไง ถ้าเราใจร้อน รีบบอก รีบสอน หรือ รีบสั่งเขา นอกจากเขาจะไม่เปลี่ยนแล้ว เขาอาจประชดด้วยการทำอะไรที่ตรงข้ามกับที่เราคาดหวังไว้เสียอีกค่ะ อย่าไปยุ่งกับคนอื่นเลยนะคะ ครั้งสุดท้ายที่คุณเปลี่ยนแปลงอะไรเพื่อตัวเองด้วยตัวเองบ้าง คุณรู้สึกอย่างไร..